Akü Hakkında Bilmeniz Gerekenler: Neden Biter? Nasıl Doldurulur?

Motorlu araçlarda benzin, mazot gibi yakıtların yanında elektriğe de ihtiyaç vardır. Bu elektriğin kaynağı ise aküdür. Akü, araçların çalışma sürecinde önemli rol oynamakla birlikte zamanla biter. Bu durumda yolda kalmamanız ve aküyü daha yakından tanımanız için “Akü nedir, ne işe yarar, neden biter?” gibi sorulara sizin için cevap verdik.

Akü Nedir?

Akü, elektrik depolayan ve ihtiyaç hâlinde bu elektriği bağlı olduğu ekosisteme aktaran cihaza verilen isim. Akümülatör, akımtoplar, batarya gibi isimlerle de bilinen akü, elektrik enerjisini kimyasal enerji olarak depoluyor. Ekosistemin diğer parçalarında enerji ihtiyacı doğduğunda ise içindeki kimyasal enerjiyi dışarıya elektrik olarak çıkarıyor. Tekrar doldurulabilir, kesintisiz ve yedek enerji kaynağı olarak görev yapıyor. 

Akü Ne İşe Yarar?

Aküden faydalanma şekli, kullanım alanlarına göre değişmekle birlikte temel prensip her zaman aynıdır. Kısaca akü, elektrik ihtiyacını karşılamaya yarar. Araçlarda kullanılan akü çeşidi ise SLI (starting, lighting, ignition) akü olarak adlandırılır. “Starting” marş yapmayı, “lighting” aydınlatmayı, “ignition” ise ateşlemeyi temsil eder. Böylece araçlardaki akünün ne işe yaradığını adından da anlayabiliyoruz. 

Akünün birincil amacı, motoru çalıştıran marş motoruna enerji sağlamaktır. Henüz çalışmayan bir aracı çalıştırmak için de bir enerji gerekir. Motor, ateşleme ile çalışır ve ateşleme komutunu marş verir. Yani akü marşa, marş ise motora enerji sağlar. 

Genel olarak akü; marş motorunun, ateşleme sisteminin, ışıkların ve doğru akıma ihtiyaç duyan tüm devrelerin çalışmasına yarar. Araç içinde telefon, tablet, bilgisayar gibi cihazlar şarj edilirken ve buzdolabı gibi cihazlar çalıştırılırken de aküden gelen elektrik kullanılır. 

Uzun ömürlü bir cihaz olarak kabul edilse de belirli bir süre sonra akünün şarjı biter ve doldurulması gerekir. Peki, akü nasıl şarj edilir?

Akü Nasıl Doldurulur?

Biten aküyü şarj etmek için iki farklı yöntem bulunur. İlki klasik şarj doldurma işlemiyken diğeri takviye olarak bilinir. Şarj doldurma işlemi için bir akü şarj cihazına ihtiyaç duyulur. Söz konusu şarj cihazına servislerden ulaşılabilir. Şarj cihazı ile akü doldurmak için cihazın kablolarını, akünün pozitif ve negatif kutuplarına takmak yeterli. Takviye sürecinde ise dikkat edilmesi gereken birçok nokta bulunur.

Takviye yöntemiyle akü şarj etmek için öncelikle aküsü dolu ikinci bir araç şarttır. Akü doldurma işlemine başlamadan önce uygun bir alan belirlenmesi gerekir. Örneğin yoldayken biten aküyü şarj etmeye başlamadan önce aracın emniyet şeridine ya da trafiği engellemeyecek bir alana çekilmesi önemlidir. Sonrasında şu adımları izleyerek akü takviyesi yapabilirsiniz:

1. Aküsü bitmiş araç ile aküsü dolu aracı burun buruna ya da yan yana park edin. 

2. İki aracın da motorunu durdurun, kontağı kapatın.

3. Akü başlarının koruyucu plastiklerini çıkarın.

4. Kırmızı akü takviye kablosunun bir ucunu dolu akünün pozitif (+) kutbuna, diğer ucunu ise bitmiş akünün pozitif (+) kutbuna takın. 

5. Siyah takviye kablosunun bir ucunu dolu akünün negatif (-) kutbuna, diğer ucunu ise aküsü bitmiş aracın kaportasında metal bir parçaya takın.  

6. Kablo uçlarını kutuplara bağladıktan sonra akü başlarını sıkarak sağlamlaştırın. 

7. Önce aküsü dolu aracı, 2 - 3 dakika sonra da aküsü bitmiş aracı çalıştırın. 

8. Takviye işlemi tamamlandıktan sonra önce (-) kutbundaki kabloları, sonra (+) kutbundaki kabloları çıkarın. Kabloları çıkarmaya aküsü şarj edilen araçtan başlayın.

    

Acil durumlarda ve akü şarj cihazına erişiminiz olmadığı zamanlarda bu adımları izleyerek araçtan araca akü şarjı aktarımı yapabilirsiniz. Bu nedenle akünün seyir hâlindeyken bitme ihtimaline karşı bu bilgilere sahip olmakta fayda var. 

Akü Ne Kadar Sürede Biter?

Aküler uzun süre dayanabilecek şekilde tasarlanır, fakat çalışma prensibinden dolayı zamanla depoladıkları enerji biter. Bu nedenle yolda kalmamak için “Akü ne zaman biter?” sorusunun cevabını bilmek de önemli. 

Aküler ortalama olarak 4 - 5 yılda biter. Ama bu süre, aracın ve elektrikli aksamların kullanımlarıyla doğrudan ilişkilidir. Örneğin araç içinde çok sık cihaz şarj ediliyorsa ya da özel olarak güçlendirilmiş bir ses ve görüntü sistemi mevcutsa akünün ömrü daha kısa olur. 

Akü Ne Kadar Sürede Şarj Olur?

Bitmiş bir akünün şarj süresi birçok etkene bağlı olarak değişir. Akünün kapasitesi, ne kadarının boş olduğu, voltajı, kaç amperle ve hangi yöntemle doldurulacağı gibi durumlar şarj süresini belirler. Standart yani yavaş şarj yöntemi için şu formül kullanılır:

• Bataryanın Boş Kısmı / Akü Amperi + %25 Kayıp = Şarj Süresi

   

Bu formülü 75 AH bir aküye uyguladığımızda, şarj süresi yaklaşık 9,5 saat olur. Hızlı şarj yöntemindeki süre ise şarj cihazındaki teknolojiye göre değişir. Hızlı şarjda dolum süresi 20 dakikaya kadar inebilir. 

Akü Ne Zaman Şarj Edilir?

Akünün şarja ihtiyaç duyması hâlinde yeni nesil araçlarda, ön panelde bir ikaz lambası yanar. İkaz lambası dışında aracın farları sönükleştiğinde ve yeterince parlak yanmadığında, marşa basarken çıkan ses cılızlaştığında, başlatma düğmesi gibi elektronik komutlar çalışmadığında ve araç içindeki ışıklar yanmadığında akünün şarj edilme zamanı gelmiş demektir. 

Akü Ne Zaman Değişir?

Akünün bitmiş gibi görünmesi, sorunun her zaman şarj ile çözülebileceği anlamına gelmez. Bitmiş bir aküyü şarj ya da takviye yöntemiyle tekrar kullanmak mümkündür. Fakat bazı durumlar, akünün değiştirilmesini gerektirir. Akünün değişme zamanı ise markadan şarj yöntemine kadar birçok faktöre bağlı olarak değişir. 

Aracın aküsünün tamamen bitmesi ve akünün defalarca şarj edilmiş olması, cihazın ömrünü önemli ölçüde kısaltır. Bununla birlikte asit seviyesinin yükselmesi, asidin akması, aracın yeterince elektrik üretememesi ve cihazın eskimesi gibi etkenler, akünün çalışmasını engeller. Bu durumda aküyü yenisiyle değiştirmek gerekir. Ayrıca şarj işleminden sonra akü ikaz lambasının yanmaya devam etmesi de değişimin habercisi olabilir. 

Akü Bitince Ne Olur?

Akünün tamamen bitmesi durumunda araçta elektrikle çalışan birçok parça, işlevini durdurur. Örneğin araç içindeki ışıklar ve farlar yanmaz. Fakat en önemli belirti aracın marş almamasıdır. Bitmiş aküden elektrik gelmediği için aracınızın marş motoru ateşleme işlevini yerine getiremez. Dolayısıyla aracınız çalışmaz. Eğer belirgin bir arıza yoksa ve aracınız çalışmıyorsa akünün bitmiş olma ihtimali oldukça yüksektir. 

Motorlu araçlarda en temel enerji kaynağı aküdür, fakat elektrikli araçlarda sistem daha farklı çalışır. “Elektrikli Araç Türleri Nelerdir?” başlıklı yazımıza göz atarak bu konuda bilgi alabilirsiniz.