Performans ve Güç: Yarı Otomatik Vites Nedir?

Otomobillerin şanzımanları ile ilgili değişikliklerin tarihi 1930’lara kadar uzanır. Bu tarihlerde debriyaj kullanımının azaltılmaya çalışılması yapılan araştırmalarda temel noktaydı. Araştırmacılar, sürücülerin debriyajı kullanmasının nasıl azaltılabileceğini araştırırken ortaya yarı otomatik şanzımanın ilk örnekleri çıktı. 

Yarı Otomatik Nedir?

Yarı otomatik vites, debriyaj pedalının olmadığı ve sadece gaz ile fren yardımıyla aracın hareket ettirilmesini sağlayan bir vites çeşididir. Yarı otomatik vitesli arabalar, ilk olarak 1930’lu yıllarda ortaya çıkmaya başladı. Geçen yıllar içerisinde gelişti ve bugünkü haline ulaştı.

Tam Otomatik ile Yarı Otomatik Vites Arasındaki Fark Nedir?

Tam otomatik vitese sahip araçlar, çift kavramaya sahiptir. Yarı otomatik vitesli araçların neredeyse tamamında ise tek kavrama bulunur. Bu nedenle de tam otomatik vitesli araçların vites geçişleri hissedilmez. Yarı otomatik viteste ise bazı durumlarda vites geçişleri hissedilir. 

2000’li yılların başında üretilen tam otomatik vitesli araçlar, yarı otomatik vitesli araçlara göre çok daha yüksek bir performans sunabiliyordu. Ancak teknolojinin hızla gelişmesiyle beraber yarı otomatik vites ile tam otomatik vites arasındaki fark kapanmış oldu. Günümüzde yarı otomatik vites ile tam otomatik vites arasında neredeyse fark yoktur diyebiliriz. 

Yarı Otomatik Vites Nasıl Kullanılır?

Yarı otomatik vitesli bir aracın en büyük kolaylığı, vites kolu ile kullanıma hazır hale getirilmesidir. Araç çalıştırılacağı zaman vites kolu D yazan bölüme getirilmesi gerekir. Daha sonra gaz ve fren pedalları ile araç hareket ettirilebilir. 

Araçla geriye doğru manevra yapılacağı zaman ise R yazan kısma vites kolunun getirilmesi gerekir. R modu aktif edildiğinde aracın gaz pedalına basılırsa araç geriye doğru hareket eder. Aracın ileriye doğru hareket edebilmesi için ise vites kolunun tekrar D’ye getirilmesi lazım. Aksi takdirde araç ileriye doğru hareket etmez.

Yarı otomatik vitesli araçların birçoğunda D ve R’ye ek olarak P adı verilen mod bulunur. Park freni anlamına gelen moda geçildiğinde araç hareket etmez. Ayrıca bazı yarı otomatik vitesli araçlarda, P’ye ek olarak el freni veya park freni bulunabilir. 

Yarı Otomatik Araçlarda Debriyaj Var mı?

Yarı otomatik araçların neredeyse 100 yıllık serüveninde sadece ilk dönemlerde debriyaj pedalı bulunuyordu. Modern yarı otomatik araçlarda debriyaj pedalı bulunmuyor. Debriyajın işlevi, araç tarafından otomatik olarak gerçekleştiriliyor. 

Yarı Otomatik Şanzıman Nasıl Çalışır?

Gaz ve fren pedallarına basılarak aracın hareket etmesi sağlanır. Sürücünün verdiği tepkiler, araç içerisinde yer alan ve çip olarak adlandırılan parçadan da yardım alınarak şanzımana iletilir. Şanzıman uygun vites aralığını seçer ve vitesi bu aralığa getirir. 

Manuel vitesli araçlarda, motor devri gibi kriterlere göre sürücünün debriyaja basıp vitesi ayarlaması gerekir. Yarı otomatik vitesli araçlardaysa böyle bir durum söz konusu değildir. Sürücü adına vites değişiklikleri elektronik sensörler gibi ekipmanlarla araç tarafından belirlenir.  

Tiptronic hem manuel hem de otomatik vites özellikleri taşıyan vites tipidir. Araç içerisinde vites kolu bulunur. Sürücü vites kolu ile vites büyütebilir veya küçültebilir. Ayrıca dileyen sürücüler, otomatik vites modu ile hiç vites koluna dokunmadan aracı kullanabilir. 

Sürücü otomatik vites ile manuel vites arasındaki geçişleri ise butonlar veya tuşlar yardımı ile yapar. Sürücü manuel seçeneği tercih ettiğinde vitesleri kendisinin büyütmesi veya küçültmesi gerekir. Otomatik vites seçeneği tercih edildiğindeyse sürücü, vitese herhangi bir müdahalede bulunmadan aracı kullanabilir. 

Tiptronic Vites Yarı Otomatik mi?

Tiptronic vites için tam otomatik, yarı otomatik veya manuel vites demek doğru değildir. Tiptronic daha çok melez bir şanzıman sistemidir. Kullanıcılar araçlarını dilerlerse manuel, dilerlerse de otomatik olarak kullanabilir.