Rot Balans Ayarı Nedir, Nasıl Yapılır?

Araçlarınızı sadece arızalandığında değil, periyodik olarak bakıma götürmeli ve gerekli onarımları zaman kaybetmeden yaptırmalısınız. Düzenli olarak yaptırılması gereken bakım ve onarım konularından biri ise rot balans ayarıdır. Çünkü bu ayar, sürüş güvenliğini doğrudan etkiler. Direksiyon hakimiyeti ve sürüş kontrolü gibi durumlar için aracın rot balans ayarının doğru bir şekilde yapılmış olması gerekir. Peki, rot balans ayarı nedir ve bu ayarın bozuk olduğu nasıl anlaşılır?

Rot Ayarı ve Balans Ayarı Nedir?

Rot balans ayarı olarak bilinen işlem, aracın ön düzen aksamlarının dahil edildiği bir bakım ve onarım sürecidir. Aslında bu tek bir işlem değildir ve rot ayarı ile balans ayarını içeren çoklu bir onarımı ifade eder. Rot ve balans ayarları genellikle birlikte yapıldığı için işlem de halk arasında rot balans olarak bilinir. Yani bu süreçte rot ayarı ve balans ayarı ayrı ayrı değerlendirilmelidir. 

Rot ayarı, direksiyon ve ön tekerleklerin aynı yönde ve aynı açıda dönmesini sağlama işlemidir. Direksiyon hakimiyeti ve aracın doğru yönlendirilmesi noktasında bu uyum çok önemlidir. Direksiyon ile tekerlekler arasındaki uyumun bozulması halinde bu işlemin yapılması gerekir. 

Balans ayarı ise aracın sadece ön tekerlekleriyle ilgili bir onarım işlemidir. Bu ayar, aracın sağa ve sola yönlendirilmesinde görevli olan ön tekerleklerin birbirleri ile uyumlu çalışabilmesi için yapılır. Güvenli bir sürüş için ön tekerleklerin aynı açıda dönüş sağlaması gerekir ve bunun için de balans ayarı yapılır. 

Rot Balans Ayarı Neden Bozulur?

Rot balans ayarının bozulmasının altında birçok farklı sebep olabilir. Öyle ki araç herhangi bir kaza geçirmemiş olsa bile bu ayar bozulabilir. Sürüş ve yol şartları zaman içinde rot balans ayarını bozar. Bu ayarın düzenli olarak kontrol edilip yaptırılma sebeplerinin başında da bu gelir. 

Engebeli yollar, çukurlar, tümsekler ve benzer yol şartları, aracın rot balans ayarının bozulmasında önemli rol oynar. Ayrıca aracın yolculuk sürecindeki olağan sarsıntıları da bu ayarı bozabilir. Hızlı gidildiğinde sarsıntı ve yol şartlarının etkisi artar. Bu nedenle aracı yüksek hızda kullanmayı da sebepler arasında gösterebiliriz. 

Rot balans ayarının bozulma sebeplerine araçla ağır yükler taşınması, trafik kazası, süspansiyon parçalarının eğilmesi, direksiyon aksamlarının aşınması, ön takımların arızalanması, ön takımlarda onarım ve değişim yapılması gibi durumları da örnek olarak gösterebiliriz. 

Rot Balans Ayarının Bozuk Olduğu Nasıl Anlaşılır?

Düzenli bir şekilde araç kullanan bir sürücüyseniz aracınızın rot balans ayarının bozuk olduğunu kolayca anlayabilirsiniz. Çünkü bu ayar bozulduğunda aracınızda görebileceğiniz ve hissedebileceğiniz arıza belirtileri ortaya çıkar. Sürüş kontrolünün ve direksiyon hakimiyetinin zorlaşması gibi durumların başlıca sebebi bu ayarın bozulmasıdır. Rot balans ayarı arıza belirtilerinden bazıları şöyledir:

• Hız arttıkça direksiyonun rahatsız edici seviyede titremeye başlaması

• Rahat bir sürüşe uygun zeminlerde bile aracın sağa veya sola çekmesi

• Direksiyon kontrolünün ve aracı yönlendirmenin zorlaşması

• Dönüşlerde aracın lastiklerinden ve tekerleklerden doğal olmayan sesler gelmesi

• Lastiklerin dış yüzeyleri ile iç yüzeylerinin asimetrik bir şekilde aşınması

• Aracın normalden daha fazla yakıt tüketmeye başlaması

   

Bu belirtilerin bir veya birkaç tanesi mevcutsa aracınızı mutlaka yetkili servise götürmelisiniz. Aksi halde bu belirtileri artarak aracınızda daha fazla arızaya sebebiyet verir ve sürüş güvenliğini tehlikeye atar. 

Rot Balans Ayarı Nasıl Yapılır?

Rot balans ayarı yapılırken geleneksel mekanik el aletleriyle birlikte bilgisayarlı sisteme sahip makineler de kullanılır. Oldukça hassas bir işlem olduğu için de dikkatli bir şekilde yapılır. Bu ayar ile aracın direksiyonu ile tekerlekler arasındaki uyum sağlanır. Rot ayarı ve balans ayarında onarım süreci farklı adımlarla ilerler. Şimdi, bu onarım sürecine yakından bakalım:

Rot Ayarı Nasıl Yapılır?

Rot ayarında hem ön tekerlekler hem de direksiyon kontrol edilir. İlk adımda tekerleklerin içe ve dışa dönük açıları, yukarıdan bakılarak ölçülür. İç ve dış açılarda bir dengesizlik tespit edildiğinde ise bu açılar eşitlenir. Sonraki adımda direksiyon ekseninin ileri ve geri açıları, yanlardan bakılarak tespit edilir. Ardından kaster ayarı adı verilen işlem yapılarak bu açı düzeltilir. 

Rot ayarı süreci, aracın aks yönleri ile merkez çizgisinin karşılaştırılmasıyla devam eder. Karşılaştırma sırasında da açılar ölçülür ve dengede olması sağlanır. Son olarak ön ve arka akslar kontrol edilerek birbirlerine paralel olması için gerekli işlemler gerçekleştirilir. 

Balans Ayarı Nasıl Yapılır?

Balans ayarında direksiyon sürece dahil edilmez ve tekerlekler sökülerek işlem yapılır. İlk adımda jant ve lastikler bir arada kalacak şekilde tekerlekler sökülür. Balans makinesine bağlanan tekerleklerin iç ve dış açı ölçülerine bakılır. Ardından makineye bağlı bir şekilde döndürülen tekerleklerin dengesizlik oranı ölçülür. Balans makinesinin ekranından, dengesizlik oranları ile dengeyi sağlamak için gerekli olan ağırlıklarla ilgili bilgiler alınır.

Makineden alınan bilgiler doğrultusunda aracın ön tekerleklerine ağırlıklar yerleştirilir. Bu ağırlıklar, lastikler arasındaki dengesizliği ortadan kaldırır. Ağırlık montajı sonrasında balans ayarı sona erer ve tekerlekler tekrar araca takılarak işlem sonlandırılır. 

Rot Balans Ayarı Yapılmazsa Ne Olur?

Rot balans ayarının yapılmaması; direksiyon sistemini, süspansiyon sistemini, lastiklerin kullanım ömrünü ve aracın yakıt tüketimini olumsuz yönde etkiler. Ayar yapılmamasının yaratacağı en büyük risklerden biri, direksiyon ve süspansiyon sistemiyle alakalıdır. Çünkü bu durumda araç, sürüş sırasında sağa veya sola çekerek hem sürüşü zorlaştırır hem de sürüş güvenliğini tehlikeye atar. Ayrıca direksiyonun titremesi de direksiyon hakimiyetini zayıflatır.

Rot balans ayarı yapılmazsa tekerleklere yüklenen ağırlıklarda ve dönüş açılarında dengesizlik ortaya çıkar. Bu dengesizlik, lastiklerin düzensiz bir şekilde aşınmasına ve ömürlerinin kısalmasına sebebiyet verir. Ayar yapılmamasının bir diğer zararı da yakıt tüketimi üzerinde görülür. Dengesizlik sebebiyle araç daha fazla enerji harcamak durumunda kalır ve normaldekinden çok daha fazla yakıt tüketmeye başlar.